Το Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον», που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2010, δημιουργήθηκε με γνώμονα την ολοκληρωμένη παρέμβαση εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτιριακό τομέα, και με κύριο στόχο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και την επίτευξη καθαρότερου περιβάλλοντος. Σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Πρόγραμμα μπαίνει πλέον σε εφαρμογή από τον Ιανουάριο του 2010 και η διάρκεια υποβολής αιτήσεων θα είναι 2 μήνες από την ημερομηνία έναρξης του Προγράμματος.

Τα κίνητρα συμμετοχής στο πρόγραμμα για τους ενδιαφερόμενους πολίτες, είναι πολλαπλά:

• Παρέχεται η δυνατότητα επιχορήγησης έως και 30% του συνολικού προϋπολογισμού δαπανών, που θα πραγματοποιηθούν με σκοπό την ενεργειακή βελτίωση του κτιρίου (επιλέξιμες δαπάνες).

• Παρέχεται ρευστότητα (κεφάλαιο) στον πολίτη εξασφαλίζοντας τραπεζικό δάνειο άτοκα ή με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους, ώστε να μπορεί να ξεκινήσει τις εργασίες χωρίς να βάλει δικά του χρήματα

• Το ποσό της εξοικονομούμενης ενέργειας μπορεί να φτάσει έως και στο 60%, μειώνοντας έτσι σημαντικά και το ετήσιο κόστος για θέρμανση.

• Εξασφαλίζονται φορολογικές ελαφρύνσεις, καθότι με το νέο φορολογικό νόμο 3842/2010, έχει θεσπιστεί μείωση του οφειλόμενου φόρου που μπορεί να φτάσει και τα 600€ για δαπάνες εξοικονόμησης ενέργειας της τάξεως των 6.000€

Δικαίωμα συμμετοχής στο Πρόγραμμα έχουν πολίτες οι οποίοι, με βάση το ετήσιο δηλωθέν εισόδημα, εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες (Α, Β, Γ) με διακριτά κίνητρα ανά κατηγορία, όπως φαίνεται αναλυτικά στον πίνακα:

Στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας, ως ενιαίο κτίριο, δίνεται επιπλέον κίνητρο για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα. Εφόσον το 50% του συνόλου των ιδιοκτητών επιλέξιμων κατοικιών ανήκει στην κατηγορία Α, θα εντάσσονται στην ίδια κατηγορία και οι ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που ανήκουν στην κατηγορία Β.

Σε κάθε περίπτωση, ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός ανά κατοικία δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τις 15.000€, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ. Για τις κατοικίες που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα διενεργηθεί ενεργειακή επιθεώρηση πριν και μετά τις παρεμβάσεις. Το κόστος των ενεργειακών επιθεωρήσεων είναι επιπλέον των 15.000€, και επιδοτείται στο 100%, για τους ωφελούμενους των κατηγοριών Α και Β, μόνο εφόσον η πρόταση ενταχθεί τελικά στο πρόγραμμα. Εξάλλου, το ενεργειακό πιστοποιητικό είναι πλέον απαραίτητο κατά την πώληση ή ενοικίαση μιας κατοικίας, επομένως δεν αποτελεί έξοδο χωρίς αντίκρισμα.

Ας εξετάσουμε, λοιπόν, τη διαδικασία συμμετοχής στο Πρόγραμμα με 7 απλά βήματα:

Βήμα 1^ο

Ελέγξτε αν το ακίνητο που σας ενδιαφέρει να αναβαθμίσετε ενεργειακά, καλύπτει τις βασικές προϋποθέσεις συμμετοχής στο Πρόγραμμα.

Τα είδη των ακινήτων που μπορούν επιδοτηθούν από το πρόγραμμα είναι: η μονοκατοικία, η πολυκατοικία ως σύνολο κτιρίου και το μεμονωμένο διαμέρισμα αρκεί να διαθέτει σύστημα ελέγχου θέρμανσης (πχ αυτονομία, ατομικός λέβητας κλπ) ή να υποβληθεί πρόταση στο πλαίσιο του προγράμματος για εγκατάσταση ατομικού συστήματος θέρμανσης. Σε κάθε περίπτωση τα ακίνητα θα πρέπει να ικανοποιούν τα ακόλουθα κριτήρια:

• Χρησιμοποιούνται ως κύρια ή πρώτη δευτερεύουσα κατοικία (μη εξοχική). Αν το ακίνητο έχει ενοικιασθεί, αρκεί ο ιδιοκτήτης να προσκομίσει Υπεύθυνη Δήλωση του ενοικιαστή ότι το χρησιμοποιεί ως κύρια κατοικία. Για την ένταξη της πολυκατοικίας στο πρόγραμμα πρέπει να συμφωνεί το 100% των συνιδιοκτητών, αλλά αρκεί μόνο το 50% των διαμερισμάτων να χρησιμοποιούνται ως κύρια ή πρώτη δευτερεύουσα κατοικία. Σε αυτήν την περίπτωση είναι επιλέξιμα καθίστανται και τα διαμερίσματα που χρησιμοποιούνται ως εξοχική ή άλλη δευτερεύουσα κατοικία. Παρεμβάσεις σε καταστήματα, επαγγελματικές στέγες, ή άλλα τμήματα του κτιρίου που δεν χρησιμοποιούνται ως κατοικία, δεν είναι επιλέξιμες.

• Βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης χαμηλότερη ή ίση των 1500€/τμ, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί κατά την έκδοση του Οδηγού του προγράμματος.

• Η οικοδομική άδεια έχει εκδοθεί πριν την 31.12.1979, (ή μεταγενέστερα που νομίμως δεν έχει γίνει μελέτη θερμομόνωσης λόγω υπαγωγής του σχετικού αιτήματος στις μεταβατικές διατάξεις του κανονισμού θερμομόνωσης) και δεν έχουν γίνει προσθήκες καθ’ ύψος ή κατ’ επέκταση μετά την 31.12.1979 στη βάση αναθεώρησης της ανωτέρω οικοδομικής άδειας.

• Έχουν καταταχθεί σε ενεργειακή κατηγορία ενεργειακής απόδοσης χαμηλότερη ή ίση της Δ, βάσει του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ). Οι κατοικίες που έχουν κατασκευασθεί πριν το 1980 και χωρίς θερμομόνωση, είναι οι πλέον ενεργοβόρες και εφόσον δεν έχουν προβεί σε ριζική ανακαίνιση, βρίσκονται με μεγάλη πιθανότητα σε κατηγορία μικρότερη ή το πολύ ίση της Δ. Σε κάθε περίπτωση η ενεργειακή κατηγορία θα προκύψει με την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης, το οποίο είναι απαραίτητο για τη συμμετοχή στο Πρόγραμμα, όπως θα δούμε και παρακάτω.

Βήμα 2^ο

Μελετήστε τις επιλέξιμες παρεμβάσεις του Προγράμματος και ερευνήστε ποιες από αυτές μπορεί να σας ενδιαφέρουν.

Οι παρεμβάσεις αφορούν κυρίως τη θερμομόνωση και το σύστημα θέρμανσης του κτιρίου και έχουν επιλεγεί ως οι πλέον ωφέλιμες για τη μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας. Κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες:

Η πρώτη κατηγορία αφορά την αντικατάσταση ή τοποθέτηση εξωτερικών κουφωμάτων και συστημάτων σκίασης. Περιλαμβάνεται:

• Η αντικατάσταση εξωτερικών κουφωμάτων. Εξωτερικά κουφώματα θεωρούνται επίσης και τα κουφώματα των κλιμακοστασίων και των φωταγωγών στις πολυκατοικίες, καθώς και οι εξώπορτες στις μονοκατοικίες.

• Η αλλαγή μόνο των υαλοπινάκων των κουφωμάτων, εφόσον με αυτόν τον τρόπο ικανοποιούνται οι ελάχιστες προδιαγραφές που ορίζει ο Κανονισμός για τη θερμομόνωση κουφωμάτων.

• Η τοποθέτηση εξωτερικών σταθερών σκιάστρων και κινητών προστατευτικών εξωφύλλων στα ανοίγματα (παντζούρια, ρολά κλπ).

Η δεύτερη κατηγορία αφορά τη θερμομόνωση του κελύφους του κτιρίου. Περιλαμβάνεται:

• Η τοποθέτηση θερμομόνωσης στις όψεις, στο δώμα και στην πιλοτή του κτιρίου.

• Η μόνωση της στέγης. Στην περίπτωση παρεμβάσεων σε στέγη, επιλέξιμες είναι μόνο οι δαπάνες που αφορούν στη θερμομόνωση και υγρομόνωση της στέγης.

• Η τοποθέτηση εσωτερικής θερμομόνωσης, όταν η τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης είναι τεχνικά αδύνατη ή δεν επιτρέπεται από τη νομοθεσία (πχ διατηρητέα κτίρια).

Η τρίτη κατηγορία αφορά την αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού. Περιλαμβάνεται:

• Η εγκατάσταση νέου ή αντικατάσταση συστήματος καυστήρα / λέβητα με καινούργιο σύστημα πετρελαίου ή φυσικού αερίου (κεντρικό ή ατομικό) ή σύστημα που λειτουργεί κυρίως με την αξιοποίηση ανανεώσιμης πηγής ενέργειας (π.χ. καυστήρας βιομάζας, γεωθερμική αντλία θερμότητας, ηλιοθερμική αντλία, κλπ) ή σύστημα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης. Στην περίπτωση πρότασης αντικατάστασης καυστήρα/ λέβητα πετρελαίου να τεκμηριώνεται επαρκώς η ανάγκη για την αλλαγή έναντι συντήρησης ή χημικού καθαρισμού (πχ λέβητας που έχει υποστεί ανεπανόρθωτες φθορές).

• Η αντικατάσταση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού του λεβητοστασίου στο σύνολό του (αυτοματισμοί, κυκλοφορητές, καμινάδα, αντικατάσταση ή μόνωση σωληνώσεων κλπ) με εξαίρεση τη δεξαμενή πετρελαίου.

• Η τοποθέτηση διατάξεων αυτομάτου ελέγχου της λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης, όπως χρονοδιακόπτες, θερμοστάτες χώρων, θερμοστατικές κεφαλές θερμαντικών σωμάτων, κλπ., και η εγκατάσταση συστημάτων θερμιδομέτρησης για την κατανομή δαπανών θέρμανσης.

• Η τοποθέτηση ηλιακών συστημάτων για την παροχή ζεστού νερού χρήσης (συλλέκτης, δοχείο αποθήκευσης νερού, βάση στήριξης, σωληνώσεις κλπ).

Βήμα 3^ο

Καλέστε πιστοποιημένο Ενεργειακό Επιθεωρητή για να πραγματοποιηθεί η 1^η Ενεργειακή Επιθεώρηση της κατοικίας.

Με την ενεργειακή επιθεώρηση καθορίζεται η ενεργειακή κατηγορία της κατοικίας και εκδίδεται Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης. Η κατοικία, για να έχει τη δυνατότητα συμμετοχής στο πρόγραμμα, θα πρέπει να κατατάσσεται σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Δ.

Επιπλέον, ο Ενεργειακός επιθεωρητής προσδιορίζει αναλυτικά τις προτεινόμενες παρεμβάσεις, την εξοικονόμηση ενέργειας που θα επιτευχθεί και το ενδεικτικό κόστος κάθε παρέμβασης. Ο κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί να επιλέξει σε συνεργασία με τον Ενεργειακό Επιθεωρητή όποιες και όσες από τις επιλέξιμες παρεμβάσεις έχουν προταθεί, οι οποίες θα πρέπει να οδηγούν, στην ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας κατά μία τουλάχιστον ενεργειακή κατηγορία και πληρούν τις απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ. Σημαντικό στοιχείο, για την επιλεξιμότητα στο πρόγραμμα, θα είναι ο ενδιαφερόμενος να επιλέξει τις παρεμβάσεις εκείνες που θα του φέρουν την μεγαλύτερη εξοικονόμηση με το λιγότερο δυνατό κόστος.

Βήμα 4^ο

Υποβολή αίτησης, συνοδευόμενης από τα απαραίτητα δικαιολογητικά, σε συμβαλλόμενη τράπεζα και λήψη απόφασης υπαγωγής στο Πρόγραμμα.

Σε περίπτωση πολυκατοικίας ως σύνολο κτιρίου υποβάλλεται αρχικά αίτηση από εκπρόσωπο της πολυκατοικίας και εν συνεχεία το σύνολο των αιτήσεων των ιδιοκτητών στο ίδιο υποκατάστημα. Η τράπεζα ελέγχει την πληρότητα των δικαιολογητικών του φακέλου και την επιλεξιμότητα της αίτησης βάσει των κριτηρίων. Η τελική επιλογή και η απόφαση ένταξης των ωφελουμένων γίνεται από το ΤΕΜΠΜΕ σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ, κοινοποιείται στη συμβαλλόμενη τράπεζα, η οποία εν συνεχεία ενημερώνει τον ωφελούμενο. Η εκταμίευση του δανείου ξεκινάει με την απόφαση υπαγωγής.

Το πρόγραμμα θα έχει προκαθορισμένη χρονική διάρκεια όπου θα υποβάλλονται οι αιτήσεις, στο τέλος της οποίας θα επιλεχθούν, μετά από συγκριτική αξιολόγηση, οι καλύτερες προτάσεις όσο αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας προς κόστος παρέμβασης και όχι οι προτάσεις που κατατέθηκαν πρώτες, δηλαδή δεν θα υπάρχει αριθμός προτεραιότητας.

Βήμα 5^ο

Υλοποίηση εργασιών.

Εφόσον εγκριθεί η πρόταση της αίτησης ο ωφελούμενος έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει τις εργασίες αναζητώντας τους κατάλληλους προμηθευτές, ή σε συνεργασία με κάποιον μηχανικό ή εργολάβο, ο οποίος θα αναλάβει υπεύθυνα το συντονισμό και υλοποίηση του συνόλου των εργασιών, συγκεντρώνοντας με συνέπεια τα αντίστοιχα παραστατικά των δαπανών.

Οι δαπάνες, ωστόσο, είναι δεκτές από την ημερομηνία έκδοσης του 1^ου Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης, με ευθύνη βέβαια του ενδιαφερόμενου, εφόσον θα είναι επιλέξιμες αφού το αίτημά του υπαχθεί στο πρόγραμμα.

Βήμα 6^ο

Καλέστε πιστοποιημένο Ενεργειακό Επιθεωρητή για να πραγματοποιηθεί η 2^η Ενεργειακή Επιθεώρηση της κατοικίας.

Κατά τη 2^η Ενεργειακή επιθεώρηση εκδίδεται νέο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης, βάσει του οποίου ελέγχεται η ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας, κατά μία τουλάχιστον κατηγορία, και πιστοποιείται το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο του έργου

Βήμα 7^ο

Ολοκλήρωση της εκταμίευσης του δανείου και λήψη του πρόσθετου κινήτρου της επιχορήγησης.

Ο ωφελούμενος προσκομίζει στη συμβαλλόμενη τράπεζα τα παραστατικά των δαπανών και το δεύτερο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης. Τότε έχει τη δυνατότητα να λάβει το πρόσθετο κίνητρο της επιχορήγησης που αντιστοιχεί στην κατηγορία στην οποία εντάσσεται εισοδηματικά και να ολοκληρωθεί η εκταμίευση του δανείου.

Νομίδου Μαρίνα

αρχιτέκτονας μηχανικός